SHËNIME METODOLOGJIKE

Regjistrat e biznesit përmbajnë të gjitha njësitë ligjore, ndërmarrjet dhe të gjitha njësitë lokale, aktivitetet ekonomike të të cilave kontribuojnë në  Prodhimin e Brendshëm Bruto (P.B.B).

Baza ligjore

• Ligj nr. 17/2018 datë 5.4.2018 “Për statistikat zyrtare”;
• Rregullorja e Parlamentit dhe Këshillit Evropian (BE) 2019/2152 e datës 27 nëntor 2019, mbi “Statistikat Evropiane të Biznesit;
• Ligji nr. 30/2022 datë 24.03.2022 “Për miratimin e Programit të Statistikave Zyrtare 2022-2026”;
• Vendim i Këshillit të Ministrave për “Për miratimin e nomenklaturës së veprimtarive ekonomike të revizionuar (Rev. 2)” Nr. 320 datë 28.5.2014;
• Ligji nr. 115/2014 “Për Ndarjen Administrativo-Territoriale Të Njësive të Qeverisjes Vendore në Republikën E Shqipërisë201D
• Ligji nr. 9920 datë 19.5.2008 “Për Procedurat Tatimore në Republikën e Shqipërisë”;
• Ligj nr. 43/2022 datë 21.04.2022 “Për zhvillimin e ndërmarrjeve mikro, të vogla dhe të mesme”;
• Vendim i Këshillit të Ministrave nr. 1037, datë 15.12.2010. “Për zbatimin e nomenklaturës “Shqipëria në 3 (Tri) Rajone NUTS II”, sipas nomenklaturës së njësive territoriale për statistikat (NUTS) 1, të Bashkimit Evropian;
• Memorandumi i Mirëkuptimit ndërmjet Drejtorisë së Përgjithshme të Tatimeve dhe INSTAT, datë 11.3.2015;
• Memorandumi i Mirëkuptimit ndërmjet Qendrës Kombëtare të Biznesit dhe INSTAT, datë 13.6.2017;
• Udhëzimi i Ministrit të Financave Nr. 19 datë 3.11.2014” Për Zbatimin e Regjimit të veçantë të skemës së kompensimit të prodhuesve bujqësorë për qëllime të Tatimit mbi Vlerën e Shtuar”.
• Vendimi i KM, Nr. 541, datë 29.9.2021 “Për miratimin e nomenklaturës së shteteve dhe të territoreve për statistikat e tregtisë së jashtme të mallrave dhe ndarjen gjeografike për statistikat e tjera të biznesit”.

Variablat kryesore të regjistrave të biznesit

Variablat e identifikimit (NIPT, Forma ligjore, Pronësia, Emri, Adresa, Komunikimi (Tel, Celular, EMail, Web, etj.);

Variablat ekonomikë (Aktiviteti ekonomik kryesor, Madhësia sipas numrit të të punësuarve, Vendndodhja gjeografike, Sektori institucional);

Variablat demografikë (Data e krijimit, Data e mbarimit).

Burimet për përditësimin e variablave

Burime administrative

• Informacioni nga Qendra Kombëtare e Biznesit (QKB);
• Informacioni nga Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve (DPT);
• Skedari i TVSH-së;
• Llogaritë vjetore të ndërmarrjeve.

Burime statistikore

• Anketa Strukturore pranë Ndërmarrjeve, ASN;
• Anketa Tremujore pranë Ndërmarrjeve, ATN;
• Anketa Strukturat Akomoduese”, ASA;
• Anketa të tjera.

Variablat e përditësuar

• Statusi i aktivitetit (aktive ose joaktive);
• Aktiviteti ekonomik kryesor;
• Pronësia
• Madhësia sipas të punësuarve;
• Adresa;
• Bashkia/Qarku
• Variabla të komunikimit (telefon,celular, e-mail etj...).

Përkufizime

Njësia ligjore

Njësia ligjore nuk është direkt njësi statistikore. Njësia ligjore mund të jetë:

• Person juridik, ekzistenca e të cilit njihet nga ligji, pavarësisht nga individët apo institucionet që mund ta zotërojnë apo janë anëtarë në të;
• Person fizik i angazhuar në një aktivitet ekonomik në të drejtën e tij.

Ndërmarrja

Ndërmarrja është: ”kombinimi më i vogël i njësive ligjore pra një njësi organizative e cila prodhon të mira apo shërbime dhe ka një farë autonomie në marrjen e vendimeve, veçanërisht për shpërndarjen e burimeve aktuale të saj. Ndërmarrja kryen një ose me shumë aktivitete në një apo më shumë vendndodhje (njësi lokale)”.

Marrëdhënia mes një ndërmarrje dhe një njësie ligjore përkufizohet si: “ndërmarrja i korrespondon ose një njësie ligjore ose një kombinimi njësish ligjore”.

Njësia lokale

Njësia lokale është një ndërmarrje apo pjesë e saj (p.sh manifakturë, fabrikë, magazinë, zyrë, minierë apo depo) të ndodhura në zona të identifikuara gjeografikisht. Tek ky apo nga ky vend ushtrohet aktiviteti ekonomik për të cilin – me përjashtim të disa rasteve – punojnë një ose më shumë persona (edhe pse me kohë të reduktuar) për një ndërmarrje të vetme.

Aktiviteti ekonomik i ndërmarrjes bazohet në Nomenklaturën e Veprimtarive Ekonomike NVE Rev.2.

Nomenklatura e Veprimtarive Ekonomike (NVE), është klasifikim në nivel katërshifror i veprimtarive ekonomike të ushtruara nga ndërmarrjet. Kjo nomenklaturë është miratuar me vendim të Këshillit të Ministrave, Nr.320 datë 28.5.2014 dhe është përkthimi dhe përshtatja e Nomenklaturës së Aktiviteteve Ekonomike të Komunitetit Evropian NACE Rev. 2.

Madhësia e ndërmarrjes

Madhësia e ndërmarrjes përcaktohet nga numri i të punësuarve:

• Ndërmarrjet me 1-4 të punësuar klasifikohen si ndërmarrje shumë të vogla;
• Ndërmarrjet me 5-9 të punësuar klasifikohen si ndërmarrje të vogla;
• Ndërmarrjet me 10-49 të punësuar klasifikohen si ndërmarrje të mesme;
• Ndërmarrjet me 50 e më shumë të punësuar  klasifikohen si ndërmarrje të mëdha.

Ndarja territoriale në 3 (tri) rajone NUTS II

Organizimi territorial statistikor brenda territorit të Republikës së Shqipërisë përfshin tri rajone bazuar në qarqe:

• Rajoni I: Dibër, Durrës, Kukës, Lezhë, Shkodër;
• Rajoni II: Elbasan, Tiranë;
• Rajoni III: Berat, Fier, Gjirokastër, Korçë, Vlorë.

Fermerët e regjistruar gjatë vitet të fundit janë pajisur me NIPT dhe i nënshtrohen skemës së kompensimit të prodhuesve bujqësorë për qëllime të TVSH. Fermerët e regjistruar pranë zyrave tatimore zotërojnë personalitet juridik, e si të tillë janë objekt i regjistrit të njësive ligjore që INSTAT mirëmban dhe përditëson.

Xhiro vjetore përfshin totalet e faturuara nga ndërmarrja gjatë periudhës referuese, dhe kjo korrespondon me vlerën totale të shitjeve në tregun e mallrave dhe shërbimeve ndaj të tretëve.

Të punësuarit përfshijnë të gjithë personat që punojnë në ndërmarrje përfshirë pronarët, të punësuarit me pagesë si dhe pjestarët e familjes të papaguar.

Të punësuar me pagë janë të gjithë personat që punojnë drejtpërdrejtë me ndërmarrjen në bazë të kontratës së punës dhe marrin kompensim në formën e pagave, shpërblimeve etj.

Cilësia statistikore

Raporti e cilësisë së regjistrave të biznesit bazohet në konceptin e cilësisë së Sistemit Evropian të Statistikave (ESS) dhe në parimet lidhur me cilësinë e produkteve statistikore sipas Kodit të Praktikës së Statistikave Evropiane.

Të dhënat e publikuara në këtë publikim janë objekt i Politikave të Rishikimit Statistikor, Politikës së Trajtimit të Gabimeve dhe udhëzimeve të cilësisë së INSTAT-it.